ÖLEN
KİŞİLERİN GERİDE BIRAKTIKLARI YAKINLARI KİMLERDİR ŞARTLARA GÖRE KİMLERE NE
KADAR MİRAS DÜŞER?
RAHMAN VE RAHİM OLAN ALLAH'IN ADIYLA!
4/11- Çocuklarınız
konusunda Allah, erkeğe iki dişinin hissesi kadar tavsiye eder. Eğer onlar
ikiden çok kadın ise (ölünün) geride bıraktığının üçte ikisi onlarındır. Kadın
(veya kız) bir tek ise, bu durumda yarısı onundur. (Ölenin) Bir çocuğu varsa,
geriye bıraktığından anne ve babadan her biri için altıda bir, çocuğu olmayıp
da anne ve baba ona mirasçı ise, bu durumda annesi için üçte bir vardır. Onun kardeşleri
varsa o zaman annesi için altıda bir’dir. (Ancak bu hükümler, ölenin) Ettiği
vasiyet veya (varsa) borcun düşülmesinden sonradır. Babalarınız, oğullarınız,
siz onların hangilerinin yarar bakımından size daha yakın olduğunu bilmezsiniz.
(Bunlar) Allah’tan bir farzdır. Şüphesiz Allah, bilendir, hüküm ve hikmet
sahibi olandır.
4/12- Eşlerinizin, eğer çocukları yoksa geride
bıraktıklarının yarısı sizindir. Şayet çocukları varsa, -onunla yapacakları
vasiyetten ya da (ayıracakları) borçtan sonra- bu durumda bıraktıklarının
dörtte biri sizindir. Sizin çocuğunuz yoksa, geriye bıraktıklarınızdan dörtte
biri onların (kadınlarınızın)dır. Eğer sizin çocuğunuz varsa geriye
bıraktıklarınızdan sekizde biri onların (kadınlarınızın)dır. (Yine bu
hükümler,) Edeceğiniz vasiyet veya (varsa) borcun düşülmesinden sonradır.
Mirası aranan erkek ya da kadın, çocuğu ve babası olmayan bir kimse olup erkek
veya kız kardeşi bulunursa onlardan her biri için altıda bir vardır. Eğer
bundan fazla iseler, bu durumda -kendisiyle yapılan vasiyette ya da (varsa)
borçtan sonra- üçte bir’de -zarara uğratılmaksızın onlara ortaktırlar. (Bu
size) Allah’tan bir vasiyettir, Allah, bilendir, (kullara) yumuşak olandır.
4/176-
Senden fetva isterler. De ki: “Allah, ‘çocuksuz ve babasız olanın (kelale’nin)’
mirasına ilişkin hükmü açıklar. Ölen kişinin çocuğu yok da kız kardeşi varsa,
geride bıraktıklarının yarısı kız kardeşinindir. Ama (ölen) kız kardeşinin
çocuğu yoksa, kendisi (erkek kardeşi) ona mirasçı olur. Eğer kız kardeşi iki
ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır. Ama (mirasçılar) erkekler ve
kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır. Allah,
-şaşırıp sapmayasınız diye- açıklar. Allah, her şeyi bilendir.
Miras paylaşımı ile ilgili
konu yaklaşık olarak bu üç ayet içerisinde özetlenmektedir. Önce Mirasın Bu
ayetler içerisinde hangi şartlarda kimler mirasçıdır. Onu maddeler halinde
yakınlık derecesine göre, sıralamaya çalışalım.
Kur’an’a göre Erkeğe ve
kadına en yakın olanı eşleridir. O zaman eşlerden herhangi birisi ölürse kalan
eşlerine ve ölenlerin yakınları kimlerdir.
MİRASTAN PAY ALANLAR
KİMLERDİR?
1-Mirastan pay alanlar
eşlerdir.
2-Erkek ve kız çocuklarıdır.
3-anne ve babadır.
4-erkek kardeşleri ve kız
kardeşleridir.
5- vasiyet ve borçlardır.
Yukarıda nisa suresinin on birinci,
on ikinci ve yüz yetmiş altıncı ayetlerde üç farklı ana başlık altında ve
seçenekte miras paylaşımından söz etmektedir.
1-Nisa on birinci ayette Ölen
kişilerin eşleri olmayan ve adı zikredilen, kişilere nasıl pay edileceğinin
hükmü açıklamaktadır.
2-Nisa on ikinci ayette, ölen
eşlerin herhangi birisinin ölmesi ve çocukları olması veya olmaması durumunda,
eşlere düşecek olan pay konusunda hükmü, Allah açıklamaktadır.
Aynı zamanda babasız ve
çocuksuz olan Kadın eşin geriye bıraktığı mallardan, Kadın eşin, yakınlarından,
kardeşlere ve anneye düşecek olan mirastan söz edilmektedir.
Belki bu ayette, Kadın olan eşin mallarının paylaşımı hakkında
açık bir şekilde belirtilmemektedir. Ama konu ve Kur’an bütünlüğü içerisinde,
diğer ayetlerle beraber düşündüğümüzde o anlaşılmaktadır.
3-Nisa suresinin on ikinci
ayetin son bölümünde, ölen eşlerden, ölen kadın eşin yakınlarından babasız ve
çocuksuz olan konumda anne ve kardeşlere düşen payın nasıl pay edileceği ele
alınmaktadır.
4-Nisa suresinin yüz yetmiş
altıncı ayette, Ölen eşlerden erkek olan eşin, çocuksuz ve babasız olan konumunun
mirası nasıl pay edileceğini ele almaktadır. Bu akrabalar kardeş kardeşler ve
annedir.
ŞİMDİ BU ŞIKLAR İÇERİSİNDE VE
AYETLER IŞIĞI ALTINDA ÖLENNLERİN MİRASI İLE İLGİLİ PAYLARINI DEEĞİŞİK
ALTARNETİFLERLE AÇIKLAMAYA ÇALIŞALIM.
1-ÖLENLERİN EŞLERİ OLMAYAN
KONUMDAKİ PAYLAŞIM ŞEKLİ:
a)-“ Çocuklarınız
konusunda Allah, erkeğe iki dişinin hissesi kadar tavsiye eder.”
Miras ile ilgili Kur’an’da geçen ayetler
bütünlüğü içerisinde olayı değerlendirdiğimiz zaman bu ayette ölen kişilerin
eşlerinin bulunmayıp da diğer miras düşebilecek kişilere mirasın nasıl
paylaştırılacağı ile ilgili konu ele alınmaktadır.
Nisa on birinci ayette geçen bu ifade geçmişte
şimdiki zamanda ve gelecek zamanlarda değişmez bir kuraldır.” Çocuklarınız
konusunda Allah, erkeğe iki dişinin hissesi kadar tavsiye eder.”
b)-“Eğer onlar ikiden çok kadın ise (ölünün)
geride bıraktığının üçte ikisi onlarındır.”
Kur’an bu ayette ölen bir kişinin eşi yok ve erkek
çocukları da yoksa, sadece iki veya daha fazla kız çocuğu olup da, bir de
mirasçı olan anasının ve babasının bulunması halindeki paylaşımı gündeme
getirir.
İşte Kur’an’daki, Ayetler arasında öyle bir
bağ kurabilmeli ki, bir hükmü açıklarken diğer ayetlerdeki hükmü göz önünde
bulundurarak tezat teşkil etmeden açıklamak gerekir.
c)-“ Kadın (veya kız) bir tek ise, bu durumda
yarısı onundur.”
Ayetin bu bölümünde, Ölen kişinin eşi yoksa,
erkek çocukları da yoksa, sadece mirasçı bir tek kız çocuğu ve anne babası var
ise, bu durumda kız çocuğu mirasın yarısına sahip olur. Diğer kalanı ise anne
babasına pay edilir. Bu durumda, üçte ikisi babanın, üçte birini de ananındır.
d)-“ Bir çocuğu varsa, geriye bıraktığından
anne ve babadan her biri için altıda bir”
Ayetin bu bölümünde, ölen kişinin mirasçısı
bir tek erkek çocuğu ve anne babasından başka mirasçısı olmayan bir konumu
gündeme getirmektedir.
Bu durumda kalan mirasın üçte
ikisi erkek çocuğa kalan üçte biri anne ve babaya düşen miktar olmaktadır. Bu
durumda baba altıda bir anne de altıda bir oranında eşit olarak pay
almaktadırlar.
e)-“ çocuğu olmayıp da
anne ve baba ona mirasçı ise, bu durumda annesi için üçte bir vardır.”
Ayetin bu bölümünde mirasçı olarak sadece anne
ve baba varsa bu durumda mirasın tamamının üçte birisi anneye, üçte ikisi de
babaya pay edilir.
Ayette anlaşılması gereken önemli olan bölümü
eğer eş çocukları ve babaları olmayıp da sadece ölen kişilerin anneleri varsa o
zaman kardeşlerine pay düşmektedir. Anne baba her ikisi mirasçı olursa
kardeşleri olsa bile kardeşlere pay düşmediğinin bilinmesi gerekir.
f)-“ . Onun kardeşleri varsa o zaman annesi
için altıda bir’dir.”
Ayetin bu bölümünde, çocukların babanın
olmadığı sadece annenin olduğu bir durumda mirasın nasıl pay edileceğinden, söz edilmektedir. İşte ayetin bu bölümü nisa
yüz yetmiş altıncı ayetle anlaşılmaktadır. Orada Diğer mirasçılara düşen
hisseleri hesapladığımız zaman da anneye mirasın altıda biri düşmektedir. Bu da
gösteriyor ki o miras paylaşımı erkek olan eşin yakınları için düzenlenmiş bir
ayettir.
Mirasın çocukların ve babanın olmaması
durumunda sadece anne varsa kardeşler devreye girmektedir. Unutulmamalıdır ki,
kardeşleri eğer ölüp de, annenin miras hissesi altıda bir ise bilinmeli ki, bu
pay erkek ölüp de, ölen kişinin
mirasının bölüşüm sırasında olmaktadır. Bu durum Nisa yüz yetmiş altıdaki
ayette de gündeme gelmektedir.
Mirasın altıda biri annenin geri kalan miktar
da kardeşlerindir.
g)-“ (Ancak bu hükümler, ölenin) Ettiği
vasiyet veya (varsa) borcun düşülmesinden sonradır.”
Bu ifade Kur’an’ın miras hukukunda değişmez
bir kuralıdır. Devamlı miras paylaşımları vasiyet ve borcun ödenmesinden sonra
kalan miktardır.
2-BU BÖLÜMDE ÖLEN EŞLERDEN HERHANGİ BİRİSİ
BULUNURSA BÖLÜŞÜLEN MİRASTAN SÖZ EDİLMEKTEDİR.
a)- “Eşlerinizin, eğer çocukları yoksa geride
bıraktıklarının yarısı sizindir.”
Bu ayetin bu bölümde, karısı ölüp de, mirasçı
olan erkeğe miras ile ilgili pay durumu, gündeme getirilmektedir.
Yani ölen kadın ise ve kadının da çocukları yoksa
bu durumda erkeğe mirasın yarısı pay edilmektedir. Kalan yarısı da ölen kadının
babasına ve anasına pay olarak verilir.
10.000.T.L olan miras yarısı yani beş bin lirası
erkek olan eşe düşmektedir. Geri kalan Yarısı ise beş bin liranın üçte birisi
anneye üçte ikisi de babaya aittir.
Babaya düşen pay miktar =3333.3 anneye düşen
miktar=1666.6. hepsini topladığın zaman 10.000.T.L eder.
b)-“Şayet çocukları varsa, -onunla yapacakları
vasiyetten ya da (ayıracakları) borçtan sonra- bu durumda bıraktıklarının
dörtte biri sizindir. Diğer kalan miktar çocuklarındır.
Erkek eşe düşen miktar=10.000/4=2.500.tl.
Çocuklar iki kız bir erkek olursa Kalan yedi
bin beş yüz tele olduğuna göre yedi bin beş yüz lira dörde bölünür her kıza bir
hisse erkek çocuğa da iki hisse düşer.
Kızlardan her birisi= 1875 teledir. İki kız
olduğuna göre 3750 tl erkeğe, iki kız hissesi olduğuna göre 3750 TL de erkek
çocuğa düşen pay miktarı olmaktadır. Hepsinin toplamı=baba=2500+İki kız 3750+
erkek çocuk=3750=Toplam 10.000.Tl. Olmaktadır. *******************************
Ayetin yine bu bölümünde Karısının ölüp de
geriye bıraktığı mirasın eğer çocukları varsa erkek eşine düşecek olan mirası
gündeme getirmektedir. O da dörtte biridir. Diğer kalan miktar çocuklarına
erkek ve kızlara tarif edilen oranda bölüştürülmektedir. Burada annesi ve
babasına pay düşmemektedir.
10.000.T.L. Kalan miras kadının çocukları olması
durumunda mirasın erkek eşine dörtte bir oranında olduğuna göre, iki bin beş
yüz lirası pay olarak düşmektedir. Geri kalan miktar da Çocuklara erkeğe iki
dişi hakkı verilmek üzere pay edilmektedir.
Yani Bir çocuk olsa bile çocuğa düşen miktar
yedi bin beş yüz lira düşmektedir. Duruma göre erkek ve dişiler iseler bu
miktarın dişilerin iki katı erkek çocuklara düşecek edilecek şekilde pay
edilir.
c)-Sizin çocuğunuz yoksa, geriye
bıraktıklarınızdan dörtte biri onların (kadınlarınızın)dır.
Bu ayette erkek eş ölür de kadın eş ona
mirasçı kalırsa erkek eşin çocuğu da yoksa erkek eşin mirasından dörtte bir hakka
sahiptir. Geri kalan miktar ölen erkeğin annesine ve babasına, kalır. Üçte biri
annenin üçte ikisi babaya olmak üzere paylaştırılır.
10.000.T.L. Kadın için dörtte bir, Kalan
mirasın üçte birisi erkeğin anasının üçte ikisi de erkeğin babasınındır.
d)-“ Eğer sizin çocuğunuz varsa geriye bıraktıklarınızdan
sekizde biri onların (kadınlarınızın)dır.”
Ayetin bu bölümünde, eğer ölen eş erkek ise
erkeğin çocukları da varsa karısına kalan mirasın sekizde biri pay olarak düşer,
geri kalan çocuklarındır. Anne ve babaya bu durumda miras düşmez.
10.000.T.L. Mirasın sekizde birisi karısına
düşer geri kalan miktar da Çocukludan erkek olanlara iki dişinin hissesi kadar
pay edilerek dağıtılır.
g)-“ Mirası aranan erkek ya da kadın, çocuğu
ve babası olmayan bir kimse olup erkek veya kız kardeşi bulunursa onlardan her
biri için altıda bir vardır.”****
Ayetin doğru anlaşılmasında en zor olan konu
burasıdır. On ikinci ayetin bu bölümde bahsedilen miras ölen kadın eşin babasız
ve çocuksuz olan, annesine ve kardeşlerine nasıl pay edilişinin hükmü
açıklanmaktadır.
Yani mirasçı bir anne ve kardeşlerden birisi
erkek birisi kadın olması durumunda Erkek kardeş olsun kadın kardeş olsun
ayırım yapılmadan her birine mirasın altıda biri verilmesi gerektiği
vurgulanmaktadır. Geri kalan miras ise ölen kadının annesinindir. Oda
gösteriyor ki anne mirasın üçte ikisine sahip olmaktadır.
10.000.Tl. Erkek ve kız kardeş Her birisi için
altıda bir olduğun göre ikisinin toplamı mirasın altıda ikisi olur. Anne o
zaman mirasın üçte ikisine sahip olur.
Örnek olsun diye Bir de bu mirası rakamsal
olarak çıkaralım.
Bu hesapta önce bilineni bir ortaya çıkarmaya
çalışalım. On bin liranın altıda biri erkek ve kız kardeşler eşit olarak
alacaklarına göre, 10.000/6=1666,6 Bir kardeşe düşen miktar iki kardeşe düşen
miktar iki ile çarpılır.3333,3 yaklaşık olarak çıkar kardeşlere düşen bu payı
mirasın tamamından çıkarılınca kadın ölen eşin annesinin mirası ortaya çıkar.
Annenin payı=6666.7 yaklaşık olarak çıkmaktadır.
4/176- Eğer kız
kardeşi iki ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır.
Bakınız on ikinci ayette
erkek ve kız kardeş mirasçı olup da mirastan her birisi için altıda bir pay
alırken bu ayette iki kız kardeş olsa bile mirasın üçte ikisine sahip
olmaktadırlar.
Dikkat ederseniz on ikinci
ayette anneye düşen pay oranı artarken yüz yetmiş altıncı ayette kardeşlere
verilen oran artmaktadır. Bu bir çelişki değil bu bir çelişiksizliktir
anlayabilenler için tabi ki!
4/176-Eğer kız kardeşi iki
ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır. Ama (mirasçılar) erkekler ve
kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır. Allah,
-şaşırıp sapmayasınız diye- açıklar. Allah, her şeyi bilendir.
Yani, bir kız kardeş olunca,
mirasın yarısı, iki kardeş olunca mirasın üçte ikisi iki veya daha fazla
kardeşler olması durumunda daha çok hisse almaları dile getirilmektedir. Bu
durumda anne çok kardeşli oldukları zaman mirasın altıda birine hak kazandığı
görülmektedir.
f)-“ Eğer bundan fazla iseler, bu durumda
-kendisiyle yapılan vasiyette ya da (varsa) borçtan sonra- üçte bir’de -zarara
uğratılmaksızın onlara ortaktırlar.”****
Ayetin bu bölümünde kardeşler erkek olsun
kadın olsun iki veya ikiden fazla iseler bu durumda mirasın üçte biri
kardeşlerin geri kalan üçte iki de anneye aittir.
10.000.T.L. Mirasın üçte biri kardeşlerin olduğuna
göre anne payın üçte ikisini almaktadır kardeşler de kendi aralarında Kalan
miktarı erkek olsun kadın olsun kalan mirasın üçte birini kendi aralarında eşit
olarak pay edilir.
Yine önemli olan bir konu da söz konusu on
ikinci ayette bahsedilen mirasta kardeşler ikiden çok olsa bile anne mirasın
üçte ikisine malik olduğu halde nisa yüz yetmiş altıncı ayette kardeşler ikiden
fazla olduğu zaman mirasın üçte birisine sahip olmaktadırlar.
Miras paylaşımında bu farklı inceliği de
gözler önüne sermek istedim.
NİSA YÜZ YETMİŞ ALTINCI AYETTE BABASIZ VE
ÇOCUKSUZ MİRAS PAYLAŞIMI.
4/176-
Senden fetva isterler. De ki: “Allah, ‘çocuksuz ve babasız olanın (kelale’nin)’
mirasına ilişkin hükmü açıklar. Ölen kişinin çocuğu yok da kız kardeşi varsa,
geride bıraktıklarının yarısı kız kardeşinindir. Ama (ölen) kız kardeşinin
çocuğu yoksa, kendisi (erkek kardeşi) ona mirasçı olur. Eğer kız kardeşi iki
ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır. Ama (mirasçılar) erkekler ve
kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır. Allah,
-şaşırıp sapmayasınız diye- açıklar. Allah, her şeyi bilendir.
Bu ayet de Nisa on ikinci ayette ölen kadın
eşin babasız ve çocuksuz olan miras paylaşımından söz etmekteydi nisa yüz
yetmiş altıncı ayette ise ölen erkek eşin babasız ve çocuksuz anne ve
kardeşlere düşen mirasın paylaşımından söz etmektedir.
a)-“ Senden fetva
isterler. De ki: “Allah, ‘çocuksuz ve babasız olanın (kelale’nin)’ mirasına
ilişkin hükmü açıklar.
On ikinci ayette Çocuksuz ve
babasız bir kadının geride kalan mirasçıları gündeme getirmiştik. Onun
mirasının baba ve çocuklar olmadığı zamanda, kadının annesine ve kadındın erkek
ve kız kardeşlere mirasın paylaştırıldığını görmekteyiz.
Nisa Yüz yetmiş altıncı
ayette ise Çocuksuz ve babasız olup da ölen bir erkeğin mirasının anneye ve
kardeşlere nasıl paylaştırılması söz konusudur. Babasız ve çocuksuz olduğuna
göre, sadece anne ve kardeşleri gündeme gelmektedir.
b)-“ Ölen kişinin çocuğu yok
da kız kardeşi varsa, geride bıraktıklarının yarısı kız kardeşinindir.”
Ayetin bu bölümünde Ölen erkek
eşin, miras paylaşımında, babası ve çocuğu olmayan, sadece Anne ile sadece bir
kız kardeş vardır.
Ölen kişinin sadece bir kız
kardeşi varsa mirasın yarısını annesi, yarısını da kız kardeşi almaktadır.
Unutulmamalıdır ki, Kur’an
Bilinen şeyleri ortaya koyar bilinmeyen şeyleri biz o bilinenlerden hareket
ederek tezat teşkil etmeyecek şekilde bilinmeyenleri çıkarırız.
10.000.T.L. Yarısı kız
kardeşin diğer kalan yarısı başka bir mirasçı olmadığına göre, ölen erkeğin
annesinindir.
c)-“ Ama (ölen) kız
kardeşinin çocuğu yoksa kendisi (erkek kardeşi) ona mirasçı olur.”
Yine Ayetin bu bölümünde İki
kardeşten söz edildiğini diğer ayetler bütünlüğünden anlamak gerekir. Birisi
erkek kardeş diğeri kız kardeştir. Kız kardeşinin çocuğu olmayıp da ölmüşse,
kız kardeşine, erkek kardeş kız kardeşe düşecek payları da beraber almasından
söz etmektedir. Yani mirasın üçte ikisi erkek kardeşin eri kalan miktar ölen
kız kardeş ve annesindir.
Bu ayette Bir bilinmeyen
vurgu daha yapılmaktadır. Eğer kız kardeşin çocuğu olmuş olsaydı Demek ki ölen
kız kardeşe düşen pay çocuğuna intikal edecekti. Olmayınca ölen kız kardeşinin
payını da erkek kardeş almaktadır.
10.000.T.L. Bir erkek kardeş
anne kız kardeş ve olduğu zaman üç kız hissesi bir de anne hissesi gündeme
gelmektedir. Mirasın üçte ikisine erkek kardeş sahip olduğuna göre anne ve kız
kardeş mirasın üçte birine sahip olmaktadırlar.
En zor paylaşımlardan birisi
ayetin bu bölümüdür.
Ayetin bu bölümünde Mirasçı
olarak erkek annesi ve erkek kardeş gündeme gelmektedir. Ayrıca ölmüş olan bir
kız kardeş de çocuğu olmayıp düşecek olan payı da öldüğü için erkek kardeşe
düşmesinden söz ediliyor. O zaman şöyle pay edilir.
10.000/6= 1666,6 Altıda
birisi annenin olduğuna göre Erkek kardeşe düşen payı hesaplayalım.
Erkek kardeş=iki kız kardeş
hissesi aldığına göre iki hisse de erkeğin olmaktadır. O zaman
10.000/3=3333,3 düşen^miktar
üçte iki olduğuna göre bunun iki katı da 6666,7 +1666,6= Toplam miktar yaklaşık
olarak 8333,3 erkek kardeşe düşen paydır. Bu miktarın yarsı da 1666,6 toplam erkek
kardeşe düşen miktardır.
Sağlamasını yapmaya
çalışalım.8333,3 erkek kardeşe +1666.7 anneye düşen miktar=10.000Tldir.
O zaman 10.000T.L. üç eşit
parçaya bölünür iki eşit miktar erkek kardeşin geri kalan üçte bir miktar iki
eşit parçaya bölünür yarısı annenin yarısı ölen kız kardeşin idi o kız kardeşin
hakkı da erkek kardeşe düşünce Anne mirasın altıda birine sahip olmaktadır. Erkek
kardeş de altıda beşine hak sahibi olmaktadır. Bakınız bu paylaşım şu paylaşım
şekliyle de örtüşmektedir.” Onun kardeşleri varsa o zaman annesi için altıda
bir’dir.”
d)-“ Eğer kız kardeşi iki
ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır.”
Ölen erkeğin iki kız kardeşi
varsa bu durumda mirassın üçte ikisi iki kız kardeşindir. Kalan miktar da
annesine aittir o da üçte bire isabet etmektedir.
10.000.T.L. Üç eşit parçaya
bölünür anne iki kız kardeş her biri mirasın üçte birine hak sahibi olmuş
oluyor.
e)-“ Ama (mirasçılar)
erkekler ve kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır.”
Ayetin bu bölümünde, Ölen
erkeğin kardeşleri kızlar ise anne mirasın altıda birine kardeşler de kalan
mirasın altıda beşine isabet etmektedir.
10.000.T.L. Miktar altı da
birisi annenin geri kalan altı da beşi kaç kız ve erkek varsa erkek iki dişinin
hissesi kadar alacak şekilde pay edilir.
Annenin payı 10.000./6=1666.6
Dört kız kardeş iki de erkek
kardeş olsun Ayette her erkek kardeş iki dişi payı alacak olduğuna göre klan
miras sekiz dişi payı eder.
Her dişi için= 1388,6 Pay
düşmektedir. Miras miktarı 10.000 TL. Olduğuna göre 10.000.-1666,6=8333,3 eder.
Bu miktar kardeşler payıdır. Her erkek iki dişi payı aldığına göre her erkek
2083.3pay alır. iki erkek olunca=4166.6 erkek kardeşlere düşen pay olur.
Dört kız miras toplamı=4166,6=erkek
kardeşler alınan miras toplamı=4166,6.anne miras=1666,7 hepsinin
toplamı=10.000. Türk lirası idi. bölüşülenlerin toplamı o olduğuna göre demek ki,
Allah hesap yapmasını biliyormuş.
İsterseniz zor gibi görülen
bu matematiksel paylaşımı da yapmaya çalışalı
KUR’AN ÜÇ FARKLI KONUMDA
ÖLENLERİN GERİDE BIRAKTIĞI MİRASIN PAYLAŞIM FARKLILĞINI ANLATIR.
1-ÖLENLERİN EŞLERİNİN
OLMADIĞI DURUMDA KALAN MİRASÇILARA PAYLAŞIM ŞEKLİ.
a)-“ Çocuklarınız
konusunda Allah, erkeğe iki dişinin hissesi kadar tavsiye eder.”
Şimdi kişilere konumlara göre Ölen kişilerden
kalan mirasın vasiyet ve borcun düşülmesinden sonra örnek olarak on bin Türk
lira mirası kalmış olsun.
10.000 T.L Bu miktar eğer ölenin bir erkek
çocuk bir de kız çocuğu varsa bu durumda erkek çocuk kız çocuğuna iki kız
hissesi tavsiye edildiğine gere on bin T.L üç eşit parçaya bölünür kız çocuğuna
bir hisse, erkek çocuğuna iki hisse olarak pay edilir.
b)-“Eğer onlar ikiden çok kadın ise (ölünün)
geride bıraktığının üçte ikisi onlarındır.”
Ayetin bu bölümünde iki veya daha çok kız
çocuğu olması durumunda kalan mirasın üçte ikisi kız çocukların geri kalan mirasın
üçte biri de anneye ve babaya pay olarak verilmektedir. Yine vasiyet ve borcun
düşülmesinden sonra kalan miras on bin Türk lirası olsun. Bu durumda!
10.000 T.L. üçte ikisi kızların kız sayısı kaç
ise üçte ikisi eşit olarak sayıya göre bölünür.
10.000.T.L. üçte birisi anneye ve babaya
kalmaktaydı Bu miktarın da üçte birisi annenin üçte ikisi de babanındır.
c)-“ Kadın (veya kız) bir tek ise, bu durumda
yarısı onundur.”
Ayetin bu bölümünde ölen kişinin sadece bir
kız çocuğu ve anne babasının mirasçı oluşunu ele almaktadır. Bu durumda kalan
mirasın yarısı kız evladın ise diğer yarısı da anne ve babaya aittir. Bu
durumda!
10.000.T.L sının yarısı kız çocuğunun diğer
kalan yarısının da anne ve baya ait olmaktadır. Baba kalan yarısının üçte
ikisine anne de üçte birine hak sahibidirler.
d)-“ Bir (erkek) çocuğu varsa, geriye
bıraktığından anne ve babadan her biri için altıda bir”
Ayetin bu bölümünde ölenlerden sadece bir
erkek çocuğunun olup diğer mirasçılardan anne ve babanın olması durumundaki
mirasın paylaşımını ele almaktadır.
Mirasın sadece bir kız çocuğu olduğunda
yarısına sahip oluyorsa bu durumda sadece bir erkek çocuk ve anne bası olduğu
konumda erkek çocuk mirasın otomatik olarak üçte ikisine sahip olduğu gündeme gelmektedir.
Yapılan varis veya kalan borçtan sonra on bin
Türk lirası miras kalmış olsun. Bu urumda!
10.000.T.L. Mirasın bu bölümünde, Mirasçı olan
anne baba ve erkek çocuktur. Anne ve baba birasın her biri altıda birine sahip
olduğuna göre mirasın tamamının altıda ikisi anne babanın geriye kalan altıda
dördü de erkek çocuğun olduğu belirlenir.
Oda gösteriyor ki üçte ikisi erkek evlada üçte birisi de anne ve babaya
düşmektedir.
e)-“ çocuğu olmayıp da
anne ve baba ona mirasçı ise, bu durumda annesi için üçte bir vardır.”
Kur’an ayetin bu bölümünde, çocuğu yoksa anne
babası ona mirasçı olduğu bir konumdan bahsetmektedir Bu da gösteriyor ki, çocuk
yok, eş yok, sadece ölenin mirası anne ve babaya düşmektedir.
10.000.T.L. Bu miktar üç eşit parçaya
bölünecek üçte ikisi babanın üçte birisi de annenindir.
f)-“ . Onun kardeşleri varsa o zaman annesi
için altıda bir’dir.”
Bu bölümde Mirasa kardeş girdiği zaman
bilinmelidir ki baba çocuklar ve eşler olmadığı anlaşılmalıdır.
Ayetin bu bölümünde de çok önemli bir noktaya
temas ettiğini görmekteyiz. Burada Mirası bölüşülen ölen kadın olan annesi ve
kardeşleri gündeme gelmektedir.
10.000.T.L. Kalan mirasın altıda birisi
çıkarılır geri kalan miktar kardeşler arasında
2-ÖLENLERİN EŞLERDEN HER HANGİ BİRİSİNİN
BULUNDUĞU KONUMDAKİ PAYLAŞIM ŞEKLİ;
a)- “Eşlerinizin, eğer çocukları yoksa geride
bıraktıklarının yarısı sizindir.”
Bu Ayetin bu bölümde karısı ölüp de, mirasçı
olan erkeğin miras ile ilgili konumu gündeme getirilmektedir.
Yani ölen kadın ise, kadının da çocukları
yoksa bu durumda erkeğe mirasın yarısı pay olarak verilmektedir. Kalan miktar
da kadının annesi ve babasınadır.
Mirasın vasiyet ve borcun düşülmesinden sonra
yine on bin lira miras olsun.
10.000.T.l. Bu ayete göre kadın ölüp de
kadının malından eğer çocukları yoksa yarısını hayatta kalan erkek eş sahiptir.
Bu durumda on bin ikiye bölündüğünde erkeğe düşen miras beş bin liradır.
Geri kalan miktarda kadının anasına ve
babasına pay edilir. On birinci ayetin şu bölümüne göre pay edilir.
e)-“ çocuğu olmayıp da
anne ve baba ona mirasçı ise, bu durumda annesi için üçte bir vardır.”
Ani beş bin liranın üçte birisi annenin üçte
ikisi de babanındır.
b)-“Şayet çocukları varsa, -onunla yapacakları
vasiyetten ya da (ayıracakları) borçtan sonra- bu durumda bıraktıklarının
dörtte biri sizindir. Diğer kalan miktar çocuklarındır.
Ayetin yine bu bölümünde Karısının ölüp de
geriye bıraktığı mirasın eğer çocukları varsa erkek eşine düşecek olan mirası
gündeme getirmektedir. O da dörtte biridir. Diğer kalan miktar çocuklarına
erkek ve kızlara tarif edilen oranda bölüştürülmektedir.
c)-Sizin çocuğunuz yoksa, geriye
bıraktıklarınızdan dörtte biri onların (kadınlarınızın)dır.
Yani kadın ölür erkek mirasçı kalırsa kadının
da çocukları varsa bu durumda erkek mirasın dörtte birini alır diğer kalanı
çocuklarındır.
d)-“ Sizin çocuğunuz yoksa, geriye
bıraktıklarınızdan dörtte biri onların (kadınlarınızın)dır.”
Ayetin bu bölümünde eşlerden eğer erkek ölür
kadın ona mirasçı kalırsa eğer erkeğin çocuğu da yoksa bu durumda kadın mirasın
dörtte birine sahip olur. Geri kalan da erkeğin anasına babasına pay edilir.
f)-“ Eğer sizin çocuğunuz varsa geriye
bıraktıklarınızdan sekizde biri onların (kadınlarınızın)dır.”
Ayetin bu bölümünde, eğer ölen eş erkek ise
erkeğin çocukları da varsa karısına kalan mirasın sekizde biri pay olarak düşer
geri kalanı çocuklarındır. Anne ve babaya bu durumda miras düşmez.
g)-“ Mirası aranan erkek ya da kadın, çocuğu
ve babası olmayan bir kimse olup erkek veya kız kardeşi bulunursa onlardan her
biri için altıda bir vardır.”****
Ayetin doğru anlaşılmasında en zor olan konu
burasıdır. Biz On ikinci ayetin bu bölümde bahsedilen miras ölen kadın eşin
babasız ve çocuksuz olan yakınlarına nasıl pay edildiğini anlıyoruz.
Yani mirasçı bir anne ve kardeşlerden birisi
erkek birisi kadın olması durumunda Erkek kardeş olsun kadın kardeş olsun
ayırım yapılmadan her birine mirasın altıda biri verilmesi gerektiği
vurgulanmaktadır. Geri kalan miras ise ölen kadının annesinindir. Oda gösteri
yor ki anne mirasın üçte ikisine sahip olmaktadır.
4/176- Eğer kız
kardeşi iki ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır.
Bakınız on ikinci ayette
erkek ve kız kardeş mirasçı olup da mirastan her birisi için altıda bir pay
alırken bu ayette iki kız kardeş olsa bile mirasın üçte ikisine sahip olmaktadırlar.
Dikkat ederseniz on ikinci
ayette anneye düşen pay oranı artarken yüz yetmiş altıncı ayette kardeşlere
düşen pay artmaktadır.
4/176-Eğer kız kardeşi iki
ise, geride bıraktıklarının üçte ikisi onlarındır. Ama (mirasçılar) erkekler ve
kız kardeşler ise, bu durumda erkek için dişinin iki payı vardır. Allah,
-şaşırıp sapmayasınız diye- açıklar. Allah, her şeyi bilendir.
Yani, bir kız kardeş olunca,
mirasın yarısı, iki kardeş olunca mirasın üçte ikisi iki veya daha fazla
kardeşler olması durumunda daha çok hisse almaları dile getirilmektedir. Bu
durumda anne çok kardeşli oldukları zaman mirasın altıda birine hak kazandığı
görülmektedir.
f)-“ Eğer bundan fazla iseler, bu durumda
-kendisiyle yapılan vasiyette ya da (varsa) borçtan sonra- üçte bir’de -zarara
uğratılmaksızın onlara ortaktırlar.”
Ayetin bu bölümünde kardeşler erkek olsun
kadın olsun iki veya ikiden fazla iseler bu durumda mirasın üçte biri
kardeşlerin geri kalan üçte iki de anneye aittir.
Yine önemli olan bir konu da söz konusu on
ikinci ayette bahsedilen mirasta kardeşler ikiden çok olsa bile anne mirasın
üçte ikisine malik olduğu halde nisa yüz yetmiş altıncı ayette kardeşler ikiden
fazla olduğu zaman mirasın altıda birisine sahip olmaktadır.
Miras paylaşımında bu farklı inceliği de gözler
önüne sermek istedim.
Sonuç olarak, Kur’an’da en zor anlaşılabilen
konulardan birisi Miras paylaşımıdır. Kur’an’ın tanımladığı şekilde
Paylaştırabilmek için Miras ayetleri ile ilgili bütün alternatif kuralları
bilmek ve ayetler arasında güçlü bir bağ kurarak ancak doğru bir çözüm
gerçekleştirilebilir.
Doğrularım Allah’a yanlışlarım ise bana
aittir. En doğrusunu Allah bilir.
ALİ RIZA BORAZAN
MERSİN -ANAMUR
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder